ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΤΟΥΣ ΕΦΗΒΟΥΣ

Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΤΟΥΣ ΕΦΗΒΟΥΣ

Η εφηβεία είναι η περίοδος των έντονων σωματικών αλλαγών, των σεξουαλικών ενορμήσεων, της αμφισβήτησης της οικογένειας και των ευρύτερων κοινωνικών και πολιτισμικών δομών, της επιθετικότητας και της αναρχίας.

Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, ο έφηβος βρίσκεται σε εσωτερική ανισορροπία και αναπτύσσει την ανάγκη να αποκηρύξει τα παιδικά του χρόνια, να απορρίψει τα γονεϊκά πρότυπα, και να κατακτήσει την αυτονομία του μέσα από την ένταξη στην συνομήλικη ομάδα.

Η αναθεώρηση και ο επαναπροσδιορισμός των σχέσεων με τον εαυτού και τους άλλους προκαλεί ανασφάλεια και άγχος.

Οποιοδήποτε αρνητικό ερέθισμα βιώνεται καταστροφικά και μπορεί να αποτελέσει πηγή ψυχολογικών διαταραχών.

Η κατάθλιψη είναι μια από τις πιο συχνές διαταραχές κατά τη διάρκεια της εφηβείας. Υπολογίζεται ότι το ποσοστό κατάθλιψης αυξάνεται με την ηλικία, φθάνοντας στο 20-30% για άτομα στην όψιμη εφηβική και μετεφηβική ηλικία. Επίσης, έχει βρεθεί ότι το 84% των ενηλίκων με κατάθλιψη είχε παρουσιάσει τουλάχιστον ένα καταθλιπτικό επεισόδιο στην εφηβεία.

Πώς θα αναγνωρίσουμε όμως τα καταθλιπτικά συμπτώματα στον έφηβο; Εκνευρισμός, ευερεθιστότητα, απελπισία, θλίψη, δυσφορία, έντονη απογοήτευση και τάσεις φυγής από το σπίτι είναι κάποια από τα σημάδια που δεν θα πρέπει να αγνοήσουμε. Ο καταθλιπτικός έφηβος έχει ανηδονία, ελαττωμένο ενδιαφέρον και ευχαρίστηση για δραστηριότητες που απολάμβανε στο παρελθόν, ο ύπνος του είναι διαταραγμένος (αϋπνία ή υπερϋπνία σχεδόν καθημερινά), νιώθει κουρασμένος, έχει μειωμένη ικανότητα να σκεφθεί, να συγκεντρωθεί και να αποφασίσει και κατακλύζεται από αισθήματα αναξιότητας ή υπέρμετρης ή απρόσφορης ενοχής και αρνητικής αυτοκροτικής. Οι επανερχόμενες σκέψεις θανάτου ή ο αυτοκτονικός ιδεασμός είναι επίσης συχνά. Ο έφηβος που παρουσιάζει κατάθλιψη έχει έντονες και απρόβλεπτες αλλαγές στη διάθεση του, μπορεί να εκδηλώσει σχολική φοβία και άρνηση, να έχει απότομη πτώση στη σχολική επίδοση, να παραμελήσει τη προσωπική του εμφάνιση και υγιεινή και να κάνει χρήση ψυχοδραστικών ουσιών ή αλκοόλ.

Έχει βρεθεί ότι η κατάθλιψη στην εφηβεία σχετίζεται με διαταραχές σίτισης και χρήσης ουσιών, παραβατικότητα, και διαταραχές διαγωγής.  Τα κορίτσια παρουσιάζουν υψηλότερα ποσοστά κατάθλιψης από τα αγόρια, αν και είναι τα αγόρια οδηγούνται περισσότερο στον αυτοτραυματισμό ή σε απόπειρα αυτοκτονίας.

Πολλοί παράγοντες έχουν ενοχοποιηθεί για την εκδήλωση καταθλιπτικών συμπτωμάτων στους εφήβους, συμπεριλαμβανομένου γενετικούς και περιβαλλοντικούς. Οι σωματικές αλλαγές, τα θέματα σεξουαλικότητας και σεξουαλικού προσανατολισμού, οι ορμονολογικές διαταραχές, η ανισορροπία εγκεφαλικών χημικών ουσιών (νευρομεταβιβαστών της σεροτονίνης και νορεπινεφρίνης), οι οικογενειακές συγκρούσεις, τα προβλήματα επικοινωνίας με το μέχρι τότε υποστηρικτικό δίκτυο, η απώλεια φίλων ή ερωτικών συντρόφων που βιώνεται ως τραυματικό γεγονός, είναι μερικοί από τους παράγοντες που σχετίζονται με την εκδήλωση της νόσου.

Κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικό να αναγνωρίσουμε έγκαιρα τα πρώτα σημάδια της ασθένειας προκειμένου να βοηθήσουμε τον έφηβο να αντιμετωπίσει τα ερεθίσματα που προκαλούν τη σύγχυση, την αποξένωση και την απελπισία. Η συνεργασία των γονέων με τους εκπαιδευτικούς φορείς διευκολύνει την πρόληψη, την αναγνώριση και την αντιμετώπιση της εφηβικής κατάθλιψης.

Αρετή Τσινού, MSc, MA – Κλινικός Ψυχολόγος

* * Το άρθρο είναι αναδημοσίευση από την εφημερίδα “Eduτοις” (έκδοση 01, Άνοιξη 2016) που κυκλοφόρησε δωρεάν και είναι μία ευγενική χορηγία των φροντιστηρίων Μέσης Εκπαίδευσης ΑΡΕΙΜΑΝΙΟ